PRAAG 2011 - 6HUW

Karelsbrug

10 Things about Prague

Jan Hus

Franz Kafka

Alexander Dubcek

Jan Palach

Milan Kundera

Vaclav Havel

" Wat moeten we dan kiezen ? Zwaarte of lichtheid ?

Deze vraag stelde Parmenides zich in de zesde eeuw voor Christus. Hij zag de hele wereld verdeeld in tegenstellingen : licht - duisternis; grofheid - fijnheid ; warmte - koude ; zijn -  niet-zijn. De ene pool van de tegenstellingen vond hij positief ( licht, warmte, fijnheid, zijn ), de andere negatief. Een dergelijk onderscheid in positieve en negatieve polen lijkt misschien kinderlijk eenvoudig. Op één ding na; wat is positief, zwaarte of lichtheid ?

Parmenides antwoordde : lichtheid is positief, zwaarte negatief.

Had hij gelijk of niet ? Dat is de vraag. Zeker is alleen dit : de tegenstelling zwaarte - lichtheid is de geheimzinnigste en dubbelzinnigste van alle tegenstellingen.

MILAN KUNDERA, De ondraaglijke lichtheid van het bestaan. 1983.

" Praag laat mij niet los. Dit moedertje houdt me in haar klauwen. "

Frans Kafka ( 1883 - 1924 ) over Praag.

Uit Het Proces ( bekendste werk ) : ' In de kathedraal '

"Je bent aangeklaagd," zei de geestelijke op bijzonder zachte toon. " Ja ", zei K., " dat is meegedeeld. " "Dan ben jij degene die ik zoek," zei de geestelijke....  ( Editie 1982, A'dam)

VRAGEN

INLEIDING.

1. Bespreek de quote van Claude Lévi-Strauss ( 1908 - 2009 ) : de wijze reist niet, hij haat reizen.

2. Bespreek de link met het jaarthema " diversiteit en conflict " - contradicties Praag, Midden - Europa.

3. Leg uit : uw persoonlijke verwachtingen voor deze schoolreis.

DE VERSCHILLENDE VELDEN

4.-Situeer Tsjechië en Slovakije op historisch vlak. Kort en krachtig , de grote lijnen, denk vooral aan het culturele element.

5.- Leg uit : grote betekenis van Jan Hus,tot de dood veroordeeld 1415.

6.- Bespreek : groot belang van WO II voor het land

7.- Verklaar : opstand tegen het communisme - 1968

     1.- Bespreek het uitzonderlijk belang van Alexander Dubcek

     2. Idem : Vaclav Havel

     3. Jan Palach

8. Leg de link met de vakken psychologie en sociologie. Waarom werd VH terecht een cultureel icon ? Winnaar Franz Kafka-prijs 2010...

9. Verklaar het concept : fluwelen revolutie - 1989.

10._ scheiding 1993

11. gelijkenissen en verschilen met ons land, België.

12. Tsjechië nu, bespreek de rol van Vaclav Klaus, leg de link met de EU.

LITERATUUR

13. Bespreek de unieke positie van Praag binnen het literaire veld van Midden-Europa.

14. Zie cover boek " God in Praag ", het groot belang van de KAROLUSBRUG boven de Moldau -centrum van de stad -

15.- Leg uit : Jaroslav HASEK, " Der brave Soldat Schwejk "

16.- Wellicht bekendse icoon van de stad : Franz Kaka

17.- Belangrijkste nog levende Praagse schrijver en essayist Milan Kundera

KLASSIEKE MUZIEK

18.- Antonin Dvorak ( 1841 - 1904 ) en Bedrich Smetana ( 1824 - 1884 )

19. WA MOZART en Praag

20.- het meesterwerk van de cineast MILOSZ FORMAN " Amadeus " . Deze film wordt ongetwijfeld getoond in de bus tijdens de heenreis.  Bespreek ook zijn meesterwerk over de psychiatrie.

ALGEMENE WEETJES - KERNCONCEPTEN - STAD PRAAG

21. Habsburgse overheersing, 1526 - 1804

22. 1918 en president MASARYCK. Bespreek kort zijn bijdrage tot de universele sociologie. ( indien mogelijk cover van boek " Suicide and the meaning of civilization ", the heritage of sociology)

23. Pinkassynagoge

24. De rivier de Moldau, zie de onsterfelijke quote van Heracleitos " panta rei "

25. Het gouden steegje

26. De golem / mythe

27. De BURCHT

28. Goiek en Sint-Vituskathedraal

29.- De Barok en de Sint-Nicolas Kirche, leg uit : rol van de S.J. in deze culturele stroming

30.- Romaanse stijl

31.- WENCESLAVplein in het centrum van de stad

32. dominantie van Bohemen

33. Praagse jugendstil - Art Nouveau - ALPHONSE MUCHA ( let ook op het interieur van de cafés /tavernes in het centrum van Praag )

34. Populaire cultuur, zie M.B.,  rivaliteit tussen Spartak en Slavia Praag

METAFYSICA / DIEPERE ZINGEVING - KZT

35. Bespreek de volgende quote van Vaclav Havel . " Zonder een maatschappelijke ethiek resteert de leegte. HET NIETS, dat nieuwe gezicht van de duivel "

36.- MOLDAU-lied.

" Moldau, Moldau, diep water

  Zeg me waar ik over een jaar ben

  Zeg wat het water me afneemt  

  Zeg me wat het water me brengt

  Zeg me hoe vaak de aarde zal draaien

  Voordat een Tsjechische dragonder op zijn paard springt

  Vertel me of ik zal boven komen

  Vertel me of ik onder zal gaan. "

THUISKOMST - februari 2011.

37. Wat heb ik bijgeleerd tijdens deze reis ? Welke dierbare herinneringen zullen me altijd bijblijven ? Wat vindt u nu van die quote van CLS ? 8 à 10 lijnen

***

Deze les wordt opgedragen aan Karel M., jarenlang een gewaardeerde collega op school in Bokrijk. ' Dankzij uw alertheid kan ik iedere dag wijden aan de grote passie uit mijn leven, de HUW.  Hartelijk dank daarvoor ! ' Rik u. , november 2010.

Codes Leerplan VSKO: ...

OVERKOEPELENDE LES, CULTUUR - 5-HUW en GEW - 6-HUW -- ROB RIEMEN over " DE EEUWIGE TERUGKEER VAN HET FASCISME ".

Rob Riemen

Menno ter Braak

José Ortega y Gasset

Thomas Mann

Geert Wilders

Vragen.

Met dank aan Willy VDR , collega en VLP-begeleider voor de gouden tip.

1.1. Leg uit : VOETEN Vlaamse overheid, Context 5 : Politiek - juridische samenleving.

      stam 6. De leerlingen " erkennen de rol van controle en evenwicht tussen de wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht in ons democratisch besteld ' en vooral stam 10 " illustreren hoe een democratisch beleid het algemeen belang nastreeft en rekening houdt met ideeën, standpunten en belangen van verschillende betrokkenen. "

    2. Belicht de academische achtergronden van Rob Riemen. Nexusinstituut, Universiteit Tilburg.

2.1. Bespreek vanuit sociologisch standpunt het crisismoment van juni 2010 in Nederland, en

      de daarop volgende regeringsvorming ( najaar 2010 ).

   2. Waarom schreeft Rob dit belangwekkende essay ?

   3. zie punctumtheorie van Roland Barthes. Waarom wibt dit boekje van nauwelijks 62 pagina's nog aan kracht door de uitgangspunten van R.R. ?

3.Enkele intellectuele bronnen.

    1.- Menno Ter Braak (zie foto) Waarom is deze denker ook belangrijk voor de onwikkeling van de Nederlandse sociologie in de twintigste eeuw ?

    2. Ortega Y Gasset

    3. Thomas Mann - bespreek ook het andere boek van RR. " Adel van de geest. Een vergeten ideaal " Waarom schreef George Steiner het voorwoord van de Engelse editie van dit boek ?

    4. Socrates en Spinoza

    5. Friedrich Nietzsche en Albert Camus

4.1 Leg uit : centrale stelling van deze belangwekkende studie, ook voor ons landje België.

   2. Waarom hekelt RR genadeloos de kitschmaatschappij en de praktijken van een bepaald soort onderwijs ?

   3. Verklaar de quote : " extreem-rechts moet alleen het ressentiment exploiteren". Leg de link met een indringend essay van George Steiner ?

   4. Geef uitleg : " Geert Wilders en zijn beweging zijn het prototype van hedendaags fascisme ".

   5. Waarom is dit boekje ook grotendeels relevant voor ons onvoltooide land, België ?? Wat is er hier wel veranderd vooral sinds juni 2010 ? ( verschillen met Nederland !)

5.- Kritieken op het boekje.

     5.1. Vanuit de cultuursociologie ?

        2. Vanuit het kamp van de PVV

        3. vanuit de traditionele partijen ( CDA, PVDA, VVD , e.a.)

6.  Leg uit : het verkoopsucces. waarom is dit feit vrij uitzonderlijk ?

Codes Leerplan VSKO: ...

DIVERSITEIT EN CONFLICT, 6-HUW. -- JEAN ZIEGLER, een dissidente stem ..... uit Zwitserland

Jean Ziegler

Roland Barthes

Vragen.

1.1. Leg uit : Vlaams onderwijsbeleid , leg uit voet@2010 Bespreek de rol van de VUB-socioloog  Marc Elchardus binnen het Vlaamse onderwijslandschap. zie ook website www.leefsleutels.be

   2. Leg uit : Context 6, " de socio-economische samenleving ", stam 3 en 8.

           De leerlingen ( 3 ) zetten zich in voor de verbetering van het welzijn en de welvaart in de wereld " en vooral ! ( 8 ) " geven kenmerken, mogelijke oorzaken en gevolgen van armoede aan ". www.ond.vlaanderen.be/publicaties.

  3. Wie is de huidige Vlaamse minister van Onderwijs ? Geef zijn naam en geef aan waarom zijn beleid in onderwijsmiddens niet onomstreden is ? drie argumenten - najaar 2010.

2. 1. Belicht de achtergronden van J.Z.,een dissident socioloog uit Zwitserland.

    2. Met welk boekje werd hij in de jaren zeventig wereldberoemd ?

    3. Belicht de achergronden van de vooraanstaande denker Roland Barthes ?

    4. Bespreek volgende quote van R.B. " Het is onmogelijk een regel op te stellen omtrent het verband tussen het studium en het punctum (als dit er is ). Het gaat om een gezamelijke aanwezigheid, meer kan men niet zeggen.... " 1980, Parijs, p. 50.

    5. bespreek de link tussen dit citaat over fotografie en het theoretisch oeuvre van Jean Ziegler.

3.Bespreek zijn studies

    1. Zwitserland wast witter. ( zijn meest bekende werk )

    2. De heren van de misdaad

    3. Zijn voorlopig laatste boek  " De haat tegen het Westen "

    4. Welke analyse maakte de bekende Vlaamse denker Rik Coolsaet van dit boek tijdens een

        debat van MO/DE BUREN, september 2010 ?

    5. leg uit : secularisering Derde Wereldbeweging Vlaanderen. Bespreek hier het positieve initiatief van RIK DE NOLF, grote chef van de mediagroep ROULARTA.

4. Bespreek het volgend citaat van Ziegler.

" De vele verschillende culturele groeperingen vormen de grote rijkdom van demcratische samenlevingen. De identiteitsterreur vind ik iets gruwelijks. Omdat de mens weigert een een eenvoudig informaiedeeltje te zijn dat zomaar ergens is heengestuurd, komt hij in opstand.Met de brokstukken aan geschiedenis, oud geloof en huidige verlangens die hem resteren, bouwt hij een identiteit op waarin hij zich kan verschuilen, waarmee hij zich kan beschermen tegen de totale destructie. Deze identiteit is vanzelfsprekend groepsgebonden, soms gebaseerd op etniciteit, soms religieus, maar bijna altijd verbonden met racisme. Zij is precies het tegenovergestelde van een natie, een democratische samenleving, van een levend sociaal wezen dat is ontstaan uit de samenvoeging van verschillende groepen en verschillende culturele erfenissen waar men vrij voor kan kiezen. Dankzij het ontstaan van de planetaire, geünificeerde markt en de neo-liberale ideologie die deze globalisering rechtvaardigt, is de dood van de samenleving niet ver weg meer. "  De Heren van de Misdaad.  1998.

Welk zijn de sterke elementen van zijn discours ? Waarom is zijn analyse ook vrij eng en ideologisch gekleurd ? Leg de link met de quote van de Vlaamse overheid , " mogelijke oorzaken " van armoede en geweld.

5.1. leg uit : paradigmashift sinds 1989 - 1991.

   2. Beleid federale overheid in België op dit vlak, in relatie tot de EU

   3. Beleid Vlaamse overheid, bespreek het belang van het culturele element " taal ".

6.1. Verklaar de volgende zinnen uit zijn laatste boek .

      " Ik vroeg de hoge commissaris : 'Waarom weigeren zoveel verstandige, intelligente vertegenwoordigers van de landen van het Zuiden samen te werken met de Westerse landen inzake de rechten van de mens ? '

Antonio Gutierrez, voormalig minister van Portugal en voormalig voorzitter van de Socialistische Internationale, belijdend katholiek, is een hartelijke, scherpzinnige man met een onafhankelijke geest. Hij staarde naar het Palais des Nations en zei toen : 'Dat is de rekening voor Irak en Palestina.'

  2. Geef enkele andere oorzaken van armoede en onderontwikkeling.

  3. verklaar volgende zin : " in eigen land is Ziegler een dissident, binnen de microkosmos van de VN in New York wordt hij wél fel gewaardeerd ". Bespreek zijn VN-rapport.

7. ACTUA , Metro

   Bespreek op basis van dit thema een tweetal belangrijke landen uit de Derde Wereld. verklaar eerst dit concept.(zie ook vraag 5.1)

8. 1. Mogelijke oplossingen van het maatschappelijk middenveld in Vlaanderen ?

    2. Onze eigen kleine bijdrage ?

    3. Link met jaarthema 6-huw " diversiteit en conflict ".

Codes Leerplan VSKO: ...

DIVERSITEIT EN CONFLICT -- LUC HUYSE OVER SPANNINGSRELATIE TUSSEN RECHT EN RECHTVAARDIGHEID

Luc Huyse

Niklas Luhmann

Nelson Mandela

Desmond Tutu

Harry Mulisch

Vragen.

A little tribute to Harry Mulisch, ( 1927 - 2010 )

" De laatste keer dat mijn mederedakteur door een geüniformeerde was geslagen, was in het

koncentratiekamp Dachau geweest. Wij gingen dus naar het politiebureau om ons te beklagen. Daar moesten we wachten op een gang, waar opgewonden agenten heen en weer liepen, en onophoudelijk langharige jongens naar binnen werden geduwd. Wat later kwam de chef van dat Bureau binnen ; hij was in burger en in zijn rechterhand had hij een gummiknuppel, die hij na een tijdje in zijn binnenzak stopte. Ik deed het woord en zei, dat wij zonder aanleiding geslagen waren. Waarop de hoofdinspekteur :

' Dat zult u dan wel verdiend hebben, meneer Mulisch. Er uit.'

Bericht aan de rattenkoning. Amsterdam, De Bezige Bij, 1966.

1.- Leg uit : benadering van het juridische veld door een rechtssocioloog.

2.- Geef uitleg : academische achtergronden van Luc Huyse, rechtssocioloog KU Leuven, nu emeritus.

3.1. Bespreek zijn essay : Alles gaat voorbij, behalve het verleden. Licht zijn grondstellingen omstandig toe.

   2. Verklaar zijn quote : " schuld is een veelkoppige draak . " (zie copie lessen)

   3. Leg de link met het oeuvre van de grote Duitse systeemtheoreticus Niklas Luhmann.

   4. Verklaar de ontroerende zin : " de getuigenis van NOMONDE CALATA legde de ziel van Zuid-Afrika bloot ". toon aan hoe ook illusies - waanvoorstellingen gedrag kunnen bepalen...(zie copie lessen )

   5. rechbank VN - Den Haag. bespreek voor-en nadelen

       waarom is het goed dat de Belgische wet tegen  de vervolging van genocides is afgeschaft ?

4. Bespreek volgende boeken van Luc Huyse.

   1. De gewapende vrede

   2. De politiek voorbij

   3. De verzuiling voorbij

   4. De lange weg naar Neufchâteau

   5. Zijn voorlopig laatste boek , geschreven samen met Jos Bouveroux , " Het onvoltooide land ".

5. bespreek in grote lijnen de structuur van het Belgisch rechtssysteem uit.Verklaar  : verschil /  spanningsrelatie administratie - show, leg de link met de controverse met Jef Vermassen.

6. ACTUA - zie Metro.

   Bespreek de grote lijnen van de volgende processen.

   1.- parachutemoord

   2. de Marollenmoord

   3. kindermoorden

   4. leg uit : de opkomst van de vierde mecht - de MEDIA - binnen de wereld van het gerecht en justutie.

7.1. waarom kreeg Luc Huyse terecht de Dexiaprijs voor het wetenschappelijke werk rond schuld en wraak.

   2. waarom is Luc een uniek figuur binnen de Vlaamse sociologie ?

   3. wat stelde hij onlangs op Radio 1 ivm de Belgische federale crisis ?

8. La finitude, leg de link tussen het overlijden van Harry Mulisch - najaar 2010 - zie citaat en dit thema.






Codes Leerplan VSKO: ...

DIVERSITEIT EN CONFLICT - SOCIALE PSYCHOLOGIE, wetenschap van de kleine groep

Harry Harlow

Abraham Maslow

Stanley Milgram

Jef Nuttin

VRAGEN VOOR DEZE LESEENHEID - 6HUW.

" Voor mij is vertrouwen de belangrijkste inbreng van de begeleider / begeleidster. Hij / zij mag ook fijn invoelend zijn. Hij zal, hoop ik, deelnemen met zijn eigen gevoelens ( erkend als zijn /haar voelens, niet geprojecteerd op de ander ). Hij / zij mag zich op het spel zetten en eigen zwakheden en problemen uiten. Hij / zij mag werkwijzen aan de groep voorleggen waarvan hij / zij denkt dat ze nuttig zijn. "

Carl R. ROGERS, Freedom to Learn, Ohio, 1969.

1.a. leg uit : verschil tussen de benadering van de sociologie, de sociale psychologie en de psychologie. geef telkens een uitgewerkt vb. (zie ook studie J. VAN LEENT, Sociologgie, psychologie en sociale pschologie ( Het Spectrum, Utrecht, 1980 )

Studie op 3 analyseniveau 's

  b. belicht de achtergronden van Jef Nuttin, Jr. tegen de achtergrond van deze strijd .

      bespreek ook zijn boek, overzichtsstudie. (zie cover )

  c. verklaar het onderscheid materieel en formeel object van wetenschap.

2.a. Situeer het beroemde experiment van Stanley Milgram ( 1974 )

   b. Bespreek enkele resultaten van dit beroemde, maar ook omstreden experiment.

   c. Waarom geeft de Duitse denker Erich Fromm felle kritiek op dit experiment ?

   d. wat is wél blijvend aan dit onderzoek ? wat vindt Jef ervan ?

3.a. Situeer het experiment van Harry Harlow rond de rhesusaapjes en de surrogaatmoeder.

  b.  Leg uit : link de humanistische psycholoog Abraham Maslow en Harry Harlow. bespreek vanuit die optiek het experiment van Harlow ? wat is hier ergens vreemd ?

  c. bespreek het standpunt van Jef in deze controverse .

4.a. Leg uit : de eigen bijdrage van Jef tot de internationale sociale psychologie.

   b. Grappige situatie : bespreek de paradigmastrijd binnen " het geslacht " Nuttin.

   c. Bespreek het boek van zijn nonkel  over de psycho-analyse en Freud.

Internationaal erkende studie van de 'oude' Jef Nuttin.

   d. waarom is deze strijd geen onbetekend detail binnen de geschiedenis van de psychologie ?

5. Bespreek enkele opmerkingen van Jef ivm GEZONDHEIDS-en EETGEDRAG.

    leg uit : voordelen van de experimentele aanpak op dit domein.

6.a; leg uit : interne en externe attributie, populaire en academische cultuur

   b. leg uit : theorie Hoorens en Nuttin rond "mere ownership effect".

       materiële en immateriële cultuur

   c; waarom is deze kwestie ook belangrijk om de diepere motieven van gedrag te kunnen vatten ?

7.a. Leg uit : vertrouwen, (zie citaat Rogers )

Klassieke studie over onderwijs en psychologie

   b. hechting binnen verschillende psychologische paradigma's

   c. verschil sociale en gemeenschapspsychologie. ( Leo Lagrou )

   b. boekje Van Leentje, sociale psychologie. ( Aula, 1961 )

8. ACTUA , drietal relevante vragen aan de hand van de Metro.

   leg de link met de ondertitel van het boekje van Jef Nuttin, Jr.

9.- leg uit : de aanpak van Jef Nuttin heeft zowel voor- als nadelen.

Codes Leerplan VSKO: ...